Formacja SGO

Badanie urazowe krok po kroku


Materiał ma na celu przedstawienie kolejności przeprowadzania badania urazowego w warunkach cywilnych. Materiał uzupełniony o kategoryzację poszkodowanego (której dokonać może tylko ratownik!).

Badanie urazowe to zwięzła ocena mająca na celu stwierdzenie wszystkich obrażeń stanowiących zagrożenie życia. Wykonywane jest w przypadku niebezpiecznego urazu uogólnionego (wypadek samochodowy, upadek z wysokości) lub kiedy poszkodowany jest nieprzytomny. W przypadku urazów o ograniczonym zasięgu (rana postrzałowa uda, rana kłuta klatki piersiowej) można ograniczyć się do badania obszaru obrażeń (badanie miejscowe).

Procedura

Przed rozpoczęciem badania, w miarę możliwości, należy ustabilizować głowę i zapobiec jej przemieszczaniu względem ciała (w tym przypadku niezbędna jest pomoc drugiej osoby).
Badanie zaczyna się od oceny głowy i szyi (patrz i wyczuj) pod kątem zmian urazowych, ze zwróceniem uwagi na żyły szyjne (wypełnione lub zapadnięte) oraz tchawicę (przemieszczenie boczne).
Następnie należy odsłonić i ocenić klatkę piersiową. Warto zacząć od sprawdzenia obojczyków, gdyż ich złamanie stanowi przeciwwskazanie do założenia kołnierza ortopedycznego. Jeśli struktura obojczyków jest nienaruszona, można przystąpić do założenia kołnierza, co nie zwalnia z konieczności stabilizowania głowy.

Następnie badający musi ocenić ruchy ściany klatki piersiowej. Badający musi ocenić ruchy ściany klatki piersiowej (czy są asymetryczne lub paradoksalne) oraz tor oddychania (czy żebra unoszą się podczas wdechu, czy występuje oddech przeponowy). Trzeba poszukać oznak tępego urazu i otwartych ran oraz oznak bolesności, niestabilności czy trzeszczenia podskórnego.
Badanie brzucha powinno składać się z jego odsłonięcia i oglądania (wzdęcie, stłuczenia powłok, rany drążące) i delikatnego obmacania (tkliwość, obrona mięśniowa).

Badając miednicę należy zwrócić uwagę na ewentualne zniekształcenia obrysów i rany drążące. Podczas obmacywania należy szukać oznak tkliwości, trzeszczenia lub niestabilności przez delikatne naciśnięcie na spojenie łonowe i delikatne ściśnięcie do wewnątrz talerzy biodrowych. Tkliwość to nie to samo co niestabilność. Miednica może być bolesna, ale wciąż stabilna. W przypadku niestabilności podczas uciskania można wyczuć zapadanie się obręczy miednicznej. Jeśli stwierdzisz niestabilność miednicy, nie badaj jest powtórnie. Poszkodowanego z niestabilną miednicą nie wolno przekręcać na bok.
Badanie kończyn zaczyna się od ud. Ocenia się ewentualne deformacje, bolesność, niestabilność, trzeszczenia. Należy pamiętać, że obustronne złamanie ud może spowodować utratę krwi prowadzącą do wstrząsu. Kolejno przystępuje się do oględzin podudzi i kończyn górnych, szukając dużych zniekształceń i ran. Przed przełożeniem położeniem poszkodowanego na deskę ortopedyczną należy stwierdzić, czy może poruszać palcami rąk i stóp.
Podczas przenoszenia poszkodowanego na deskę ortopedyczną należy obejrzeć i obmacać plecy oraz pośladki.

Szybkie badanie urazowe

Badanie głowy i szyi
duże obrażenia twarzy, siniaki, obrzęk, rany penetrujące, poszerzenie żył szyjnych, przesunięcie tchawicy
Badanie klatki piersiowej
asymetria, stłuczenia, rany penetrujące, ruchy paradoksalne, niestabilność, trzeszczenia
Brzuch
siniaki, rany penetrujące/wytrzewienie, tkliwość, napięcie, zwiększenie obwodu brzucha
Miednica
tkliwość, niestabilność, trzeszczenia
Kończyny górne i dolne
obrzęk, zniekształcenie, niestabilność, motoryka, czucie
Plecy i pośladki
rany penetrujące, zniekształcenia, obrzęk okolicy krzyżowej
Źrenice
szerokość, reaktywność, czy są równe

Kategoryzacja poszkodowanego

Po przeprowadzeniu badania urazowego ratownik może zakwalifikować poszkodowanego do kategorii „ładuj i jedź” (gdy poszkodowany powinien jak najszybciej znaleźć się w szpitalu) lub „zostań i działaj” (gdy jego stan jest stabilny).

Aby zakwalifikować poszkodowanego do kategorii „ładuj i jedź” należy stwierdzić podczas oceny wstępnej:
zaburzenia świadomości,
zaburzenia oddychania,
zaburzenia krążenia (wstrząs lub krwawienie niemożliwe do opanowania),
podczas szybkiego badania urazowego
odchylenia w badaniu klatki piersiowej (wiotka klatka piersiowa, otwarta rana, odma prężna lub krwiak opłucnej)
tkliwy brzuch, powiększenie obwodu brzucha,
niestabilność miednicy,
obustronne złamanie kości udowej,
znaczący mechanizm urazu i/lub zły stan zdrowia poszkodowanego przed zdarzeniem: uwzględniając mechanizm urazu, wiek, ogólne wrażenie, współistnienie przewlekłych chorób itp., można zadecydować, że poszkodowany jest bardziej zagrożony niż to wynika z badania.
U poszkodowanego z kategorii „ładuj i jedź” na miejscu zdarzenia wykonuje się tylko czynności ratujące życie:
wstępne zaopatrzenie dróg oddechowych,
wspomaganie oddechu,
podłączenie tlenu,
reanimacja krążeniowo-oddechowa,
zaopatrzenie dużych krwawień zewnętrznych,
zaopatrzenie otwartych ran klatki piersiowej,
stabilizacja wiotkiej klatki piersiowej,
odbarczenie odmy prężnej,
unieruchomienie wbitych przedmiotów,
przeniesienie na deskę ortopedyczną i przypięcie do niej.

Video w przygotowaniu

Opracował: Bator
Na podstawie „International Trauma Life Support. Ratownictwo przedszpitalne w urazach”, wyd. VI.